26

Οργάνωση παραστάσεων για σχολεία Τηλέφωνα: 2106644250, 6943236032 Από τον Οκτώβρη κάθε Κυριακή Καθημερινές για σχολεία Εισαγωγικά σημειώματα για στην παράσταση:

• Γιώργος Μόσχος, πρώην Συνήγορος του Παιδιού
• Γιώργος Νικολαΐδης, Ψυχίατρος, Διευθυντής Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού

Σχετικά με το έργο

"Είστε και Φαίνεστε" μια κωμωδία με θέμα το bullying και το σχολικό άγχος. Η «Συντεχνία του Γέλιου» παρουσιάζει τη γνωστή κωμωδία του Volker Ludwig «ΕΙΣΤΕ ΚΑΙ ΦΑΙΝΕΣΤΕ» σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι, με τα τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά. Φταίει....φταίει....ο μαθητής; Ή μήπως φταίει ο διευθυντής; Μη φταίει ο δάσκαλος; Ή μήπως ο γονιός; Φταίει πάντα ο άλλος, ο διαφορετικός! Η ομάδα νεανικού θεάτρου "Συντεχνία του Γέλιου", μετά τις παρατάσεις "Τζέλα, Λέλα, Κόρνας και Κλεομένης" & "Είμαστε πάτσι", συνεχίζει την πορεία της στο Σύγχρονο Θέατρο παρουσιάζοντας την γνωστή κωμωδία "Είστε και Φαίνεστε" του αγαπημένου Φόλκερ Λούντβιγκ, σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι και σε μουσική του Φοίβου Δεληβοριά. Για άλλη μια φορά, η Συντεχνία του Γέλιου καταπιάνεται με ένα από τα πιο κυρίαρχα αλλά και ευαίσθητα θέματα των παιδιών, το σχολικό άγχος και το bullying (σχολικός εκφοβισμός). Οι ήρωες της ιστορίας είναι τέσσερις φίλοι που είναι πάντα ενωμένοι όταν πρόκειται να βασανίσουν τον «Γυαλάκια». Ο Ζαχαρίας ο "Γυαλάκιας" είναι αβοήθητος και φοβισμένος μπροστά στον περίγελο και τα πειράγματα των άλλων. Όποτε οι άλλοι είναι θυμωμένοι με τον δάσκαλο, το σχολείο ή το σπίτι ξεσπούν πάνω του. Το έργο αυτό ερευνά με ώριμο και υπεύθυνο τρόπο τα αίτια και τις συγκυρίες που γεννάνε την σχολική κακοποίηση και τον εκφοβισμό. Βασικός στόχος είναι να εξετάσουν οι μαθητές τις δικές τους συμπεριφορές και να εμπνεύσει την κοινή δράση για επίλυση προβλημάτων αντί για την εκτόνωση επιθετικότητας. *Κατά τη διάρκεια της παράστασης ακούγονται οι λέξεις βλάκας, κωλόπαιδο, ηλίθια. Η παράσταση απευθύνεται σε ανθρώπους από 6 ετών.   Τιμές εισιτηρίων Γενική είσοδος: 12 € Ομαδικά (άνω των 25 ατόμων), ΑμεΑ (και συνοδών), ανέργων, φοιτητικά και άνω των 65: 10 €

---

Εισαγωγή στο έργο "Είστε και Φαίνεστε" Μπορεί ένας δάσκαλος / μια δασκάλα να αφουγκραστεί τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών της τάξης του/της και να ανταποκριθεί σφαιρικά σε αυτές; Μπορεί να καταλάβει τι διαμείβεται μεταξύ τους στην καθημερινή τους επικοινωνία μέσα και έξω από την τάξη, πώς βιώνουν τις δυσκολίες και τις προκλήσεις του μεγαλώματός τους και τις επιρροές από όσα συμβαίνουν στις οικογένειες και στην μικροκοινωνία στην οποία κάθε ένα από αυτά ανήκει; Μπορεί να αντιληφθεί όσα ανταλλάσσονται ανάμεσα στα παιδιά, από φιλικές ενέργειες μέχρι πράξεις και δυναμικές που πληγώνουν, εκφοβίζουν και προκαλούν άγχος και δυσφορία σε παιδιά με ιδιαιτερότητες ή κάποιες αδυναμίες; Μπορεί να μεταμορφώσει τη μαθησιακή διαδικασία σε διαδικασία ενσυνείδητης επικοινωνίας και απελευθέρωσης; Μπορεί να αντισταθεί σε όσα του επιβάλλονται από το ίδιο το εκπαιδευτικό και το κοινωνικό σύστημα, να διαβρώσει τους περιορισμούς του και να δημιουργήσει μαζί με μαθητές και μαθήτριες του, έχοντας τους γονείς τους ενήμερους και συνεργούς, πεδία κοινοτικής συνάντησης, δημιουργικής αλληλεπίδρασης, κριτικής σκέψης, ισότιμου διαλόγου, πραγματικής ενσυναίσθησης και κοινωνικής χειραφέτησης; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που τριγύριζαν στο μυαλό μου όταν για πρώτη φορά παρακολούθησα την παράσταση του θεατρικού έργου «Είστε και Φαίνεστε» του Volker Ludwig, που διασκεύασε ο Βασίλης Κουκαλάνι και παρουσίασε με εξαιρετικό τρόπο το 2015 με την ομάδα "Συντεχνία του Γέλιου", ενώ πλέον συναντά και πάλι το νεανικό του κοινό, με νεότερη διασκευή στην οποία συνέβαλε και η Νατάσα Σίδερη. Το έργο καταπιάνεται με το ένα από τα πιο κυρίαρχα αλλά και ευαίσθητα θέματα των παιδιών, το σχολικό άγχος και το bullying (σχολικό εκφοβισμό). Στην πραγματικότητα όμως θίγει και αναδεικνύει προβληματισμούς γενικότερα για τον ρόλο των εκπαιδευτικών, ατομικά και συλλογικά, σε ένα σχολικό σύστημα που καλούνται να υπηρετήσουν, χωρίς να τους δίνεται συχνά η ώθηση, η διευκόλυνση και άδεια να εξελίξουν υπέρ της ουσιαστικής προστασίας των δικαιωμάτων των πρωταγωνιστών του, δηλαδή των ίδιων των παιδιών. Σε ένα σύστημα που προτάσσει την εξοικονόμηση πόρων -άρα και δημιουργία όσο γίνεται μεγαλύτερων τάξεων- και προκρίνει την υποταγή και την πειθαρχία από την ελεύθερη έκφραση, τον διάλογο, τη σύνθεση και την συμπερίληψη των διαφορετικών. Ο σχολικός εκφοβισμός που είναι το κατ’ αρχήν εμφανιζόμενο ως ζήτημα με το οποίο ασχολείται η παράσταση, δεν είναι παρά αφενός μια μορφή εκδήλωσης της αδυναμίας κάποιων παιδιών να σταθούν με ενσυναίσθηση και ισοτιμία απέναντι στη διαφορετικότητα και την ευαλωτότητα συμμαθητών τους και από την άλλη έκφραση αιτήματος για προσοχή, αναγνώριση κύρους και επίδειξη ισχύος παιδιών που δεν κατορθώνουν να απολαμβάνουν τα ίδια αγαθά -που έχουν ανάγκη- μέσα από νομιμοποιημένες διαδικασίες. Μερικές φορές μπορεί να είναι και αγωγός διοχέτευσης του δικού τους άγχους ή άλλων ανησυχιών. Παράλληλα, ο εκφοβισμός και οι σύγχρονες μορφές βίας και επιθετικότητας μεταξύ εφήβων φανερώνουν την ανικανότητα των ενηλίκων εκπαιδευτικών, γονέων και φροντιστών, να προσφέρουν στα παιδιά που συμμετέχουν σε τέτοιες ενέργειες, ρόλους και ευθύνες που θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους με λειτουργικούς τρόπους. Φανερώνουν επίσης άγνοια και αδυναμία να συνδιαλλαγούν με αυτά τα «άγρια» ή «ανεξέλεγκτα» παιδιά και να τους προσφέρουν την ευκαιρία και τη χαρά της συμμετοχής σε μια κοινοτική διεργασία που αναζητά αλληλοακρόαση και συντονισμό. Η ιστορία του έργου εξελίσσεται μέσα και έξω από μία μεγάλη τάξη δημοτικού σχολείου στην οποία μια ομάδα 4 παιδιών στοχοποιούν ένα συμμαθητή τους που φοράει γυαλιά και παρουσιάζεται ιδιαίτερα ευάλωτος. Ο δάσκαλος της τάξης, που αποκαλείται συμβολικά «Λουλούδης», αρχικά επιχειρεί να προσεγγίσει τα παιδιά με τη λογική, το φιλότιμο και με την έκκληση για συνεργασία, και, ειδικά ως προς τον αδύναμο μαθητή, τον Ζαχαρία, που τα άλλα παιδιά τον αποκαλούν «γυαλάκια», τον νουθετεί, ενώ επισκέπτεται και τη μητέρα του για να ανοίξει ένα διάλογο μαζί της, προσπαθώντας να καταλάβει αλλά και να ζητήσει συνεργασία προς όφελός του. Το έργο, περιλαμβάνοντας μια σειρά από σκηνές που απεικονίζουν την καθημερινή πραγματικότητα της σχολικής ζωής και κρατάν σε ενδιαφέρον το νεαρό σε ηλικία κοινό, καταλήγει σε μία  ιδιαίτερα συμβολικού περιεχομένου σκηνή, στην οποία η τάξη και το μάθημα μετατρέπονται σε δικαστήριο, στο οποίο δικάζεται ο δάσκαλος και ουσιαστικά το εκπαιδευτικό σύστημα. Σε αυτή τη σκηνή ένα ρόλο παίρνει και η μητέρα του Ζαχαρία, που από τη μία συμμετέχει ως μητέρα και από την άλλη με τον ρόλο που της έχει επιφυλάξει το σενάριο, ως αδιόριστη εκπαιδευτικός. Σε αυτή τη σκηνή, τα παιδιά απολαμβάνουν την ανατροπή της διδακτικής διαδικασίας και κυρίως το γεγονός ότι η νέα κατάσταση δημιουργείται από «όλα τα παιδιά μαζί». Είναι σε αυτό το σημείο που τα παιδιά συνειδητοποιούν την αξία της αλληλοϋποστήριξης και της αλληλοβοήθειας αλλά και που συναντούν τον δάσκαλό τους ως σύμμαχο και εν δυνάμει συνεργάτη στη διεκδίκηση ενός ποιοτικού "δικού τους" σχολείου. Το έργο, με μια χιουμοριστική και ενδιαφέρουσα διείσδυση στην καθημερινότητα του σχολείου και στις επιθετικές συμπεριφορές παιδιών που προβληματίζουν γιατί περιλαμβάνουν την πρόκληση πόνου σε βάρος αδυνάτων, φιλοδοξεί να βοηθήσει ώστε οι ανήλικοι θεατές να εξετάσουν τις δικές τους συμπεριφορές και να τους εμπνεύσει σε κοινή δράση για επίλυση προβλημάτων αντί μιας απλής εκτόνωσης.  Παράλληλα όμως, σε ένα άλλο επίπεδο, το έργο προκαλεί αναστοχασμό σχετικά με την ανάγκη αναθεώρησης του τρόπου που λειτουργεί η εκπαίδευση. Το σχολείο, δίνοντας προτεραιότητα στη διδασκαλία και στην εκμάθηση της σχολικής ύλης και στην επιβολή της τήρησης κανόνων συμπεριφοράς, όταν τα παιδιά είναι ορατά στους εκπαιδευτικούς, καταλήγει συχνά να έχει ένα ρόλο διεκπεραιωτικό και μηχανιστικό. Μέσα από το έργο αναδεικνύεται, και ελπίζω να συζητηθεί σε κάθε ομάδα που θα το παρακολουθήσει, η αξία της κοινοτικότητας, της κριτικής αλληλεπίδρασης και της ισότιμης ποιοτικής συμμετοχής των παιδιών στις διαδικασίες μάθησης αλλά και στη δημιουργία χώρου εμπιστοσύνης μέσα στον οποίο τα παιδιά μπορούν να ανήκουν, να συμφωνούν και να επιδιώκουν κοινούς στόχους. Το συμβολικό δικαστήριο με το οποίο ολοκληρώνεται το έργο, το οποίο παραπέμπει και στο δικαστήριο των παιδιών του θεμελιωτή των δικαιωμάτων του παιδιού Γιάνους Κόρτσακ, ελπίζω να δώσει ιδέες σε κάθε εκπαιδευτικό που θα το παρακολουθήσει με μαθητές του, ή που θα θελήσει να το ανεβάσει ως σχολική παράσταση, να  συγκροτήσει το δικό του «δικαστήριο», μια συνέλευση τάξης, μέσα από την οποία θα εκφράζονται ελεύθερα οι σκέψεις των παιδιών και θα σχεδιάζονται κοινές δράσεις με στόχο τη δικαιοσύνη που πηγάζει από τη σύμπραξη, τη συμπόρευση και τελικά την απόλαυση του δικαιώματος των παιδιών στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με την προαγωγή του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης τους και της συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων για κάθε θέμα που τα αφορά.

Γιώργος Μόσχος, πρώην Συνήγορος του Παιδιού Εμείς και οι Άλλοι: Ανταγωνισμός και Κατίσχυση ή Συλλογικότητα και Αλληλεγγύη; Το θεατρικό έργο που ανεβάζει φέτος η πρωτοπόρα θεατρική ομάδα Συντεχνία του Γέλιου έρχεται σε μια άκρως επίκαιρη χρονική συγκυρία για να επαναδιαπραγματευθεί τις κυρίαρχα προβαλλόμενες πεποιθήσεις αναφορικά με το πρόβλημα της βίας και του εκφοβισμού από ανήλικους. Ενώ δηλαδή από ποικίλα κέντρα προβάλλεται πανταχόθεν στη δημόσια συζήτηση η αντίληψη αφενός ότι η ανήλικη παραβατικότητα είναι ατομική ή οικογενειακή ευθύνη και αφετέρου ότι η πρέπουσα αντιμετώπιση είναι η αυστηροποίηση του πλαισίου διαχείρισης των δραστών και η καταστολή, η παράσταση Είστε και Φαίνεστε! έρχεται να δώσει ένα τελείως αντιδιαμετρικό στίγμα. Στην παράσταση αυτή τα παιδιά δράστες και το παιδί θύμα έρχονται να επιτελέσουν τους ρόλους τους μέσα από διαδρομές που συνταιριάζουν επιρροές ατομικής συμπεριφοράς, οικογενειακής δυσλειτουργίας, σχολικών ανεπαρκειών και επιρροών από το ευρύτερο κοινωνικό συγκείμενο. Κι ακόμα, οι δράστες και το θύμα των εκφοβιστικών πρακτικών δεν είναι μονοδιάστατοι χαρακτήρες μιας μανιχαϊστικής θεώρησης που θέλει να βλέπει τον κόσμο χωρισμένο σε «καλούς» και «κακούς» αλλά δυναμικά εξελισσόμενοι άνθρωποι δυνάμενοι να αλλάξουν και προς το καλύτερο και προς το χειρότερο αναλόγως τις επιρροές που δέχονται και τον τρόπο με τον οποίο τους διαχειρίζονται οι γύρω τους. Ακόμα και η ίδια η σχολική επίδοση πολύ εύστοχα δεν αντιμετωπίζεται ως μια στατική δοσμένη ιδιότητα ενός παιδιού ούτε ως μονοδιάστατο αποτέλεσμα του μόχθου ή της οκνηρίας, αλλά εμφανίζεται όπως πραγματικά είναι: μια σύνθετη διεργασία που συμπεριλαμβάνει το άγχος του παιδιού, το κίνητρό του για το σχολείο και τη μάθηση, ευοδωτικούς και ανασταλτικούς παράγοντες, την αίσθηση συμπερίληψής του στη σχολική κοινότητα κ.ο.κ. Τέλος, ο τρόπος αποτελεσματικής αντιμετώπισης του φαινομένου, εκείνο στο οποίο καταλήγουν μικροί και μεγάλοι με την εξέλιξη της πλοκής του έργου, δεν είναι η καταστολή, η τιμωρία, ο εξοστρακισμός από τη σχολική κοινότητα αλλά η αλληλεγγύη, η ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών και η τόνωση της συνεκτικότητάς τους, η αίσθηση ότι δρώντας όλα μαζί και όχι το ένα ενάντια στο άλλο μπορούν να πετύχουν απείρως περισσότερα από όσα όταν το καθένα κλείνεται στην ατομικότητά του. Η λύση λοιπόν για την οπτική του Είστε και Φαίνεστε! και τη θεατρική ομάδα Συντεχνία του Γέλιου είναι η περισσότερη ψυχική επένδυση στον Άλλο, στο συνάνθρωπό μας, η από κοινού προσπάθεια για ένα καλύτερο αύριο για όλους και όχι η αποεπένδυση από τους άλλους και ο πολλαπλασιασμός της βίας μέσω της καταστολής. Γιατί, ανάμεσα στα άλλα, η παράσταση υποδηλώνει και τις υπόρρητες διαδρομές της αναπαραγωγής της βίας μέσω της βίαιης κατίσχυσης των δυνατών: όταν το σχολείο πιέζει τα παιδιά για επιδόσεις ανεξαρτήτως κόστους και υπό την απειλή του εξοβελισμού, τότε η βία ανάμεσα στα παιδιά πολλαπλασιάζεται και επιτείνεται. Και σε μια τέτοια συνθήκη όποιος νιώθει ήδη ισχυρός νομίζει πως μπορεί ανέξοδα να θυματοποιεί όποιον/α αισθάνεται αδύναμος/η. Αντιθέτως, όταν επικρατήσει η λογική πως «οι πέντε είναι πάντα πιο δυνατοί από τους τέσσερεις», τα παιδιά βρίσκουν το βηματισμό τους για να οικοδομήσουν μια κοινότητα, να δημιουργήσουν από κοινού, να μάθουν από κοινού, να διεκδικήσουν και να στηλιτεύσουν τα κακώς κείμενα της κοινωνίας των ενηλίκων από κοινού. Με αυτή την έννοια, αξίζει ετούτη την παράσταση να την παρακολουθήσει κάθε παιδί και έφηβος, κάθε γονιός, κάθε εκπαιδευτικός. Περισσότερο από όλα ίσως την παράσταση αυτή αξίζει τον κόπο να την παρακολουθήσει κάθε άνθρωπος σε θέση εξουσίας και λήψης αποφάσεων για τα θέματα των παιδιών και των εφήβων, της παιδείας, της πρόληψης της βίας και της παραβατικότητας των νέων… Για να δει πως η λύση στα σημερινά προβλήματα είναι να δούμε τον διπλανό μας όχι ως απειλή και κίνδυνο αλλά ως λύση στα προβλήματά μας, ως τη «βασιλική οδό» για την ικανοποίηση των αναγκών μας, να εξακολουθούμε να διεκδικούμε μια θέση στα όνειρα των άλλων, δίνοντάς τους μια θέση στα δικά μας, να μάθουμε να υπερασπιζόμαστε τον αδύναμο διπλανό μας όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά του, γιατί μόνο τότε, αν τυχόν παραβιαστούν και τα δικά μας, και θα ξέρουμε τι να κάνουμε αλλά και θα βρούμε χείρα βοηθείας από τους γύρω μας. Γιατί εντέλει οι ηρωικότερες στιγμές της ατομικής και συλλογικής ιστορίας του ανθρώπου είναι όταν οι αδύναμοι συνασπιζόμενοι έθεσαν τέλος στην παντοδυναμία των ισχυρών… Γιώργος Νικολαΐδης, Ψυχίατρος, Διευθυντής Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού