Ο Βασίλης Κουκαλάνι για την επίσκεψη του θεάτρου GRIPS στην Αθήνα

Μιχαέλα Πρίντσιγκερ

Στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2019 εμφανίζεται το θέατρο GRIPS του Βερολίνου, που έρχεται για πρώτη φορά στην Αθήνα (Θέατρο Κνωσός, Κνωσού 11, 11253 Αθήνα). Θα δοθούν επίσης παραστάσεις για σχολεία (στα γερμανικά με ελληνικούς υπέρτιτλους). Πρόκειται για την επετειακή παράσταση για τα 50 χρόνια του θεάτρου GRIPS και θα παρουσιαστεί το έργο «Το κενό στο φράχτη», που σκηνοθέτησε ο Βασίλης Κουκαλάνι, ιδρυτής της ομάδας νεανικού θεάτρου «Συντεχνία του Γέλιου». Διαβάστε την επίκαιρη συνέντευξη του diablog.eu με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Βασίλη Κουκαλάνι και εδώ μια παλαιότερη συζήτηση με τον Φόλκερ Λούντβιχ, ιδρυτή του θεάτρου GRIPS! Περισσότερες πληροφορίες για τις παραστάσεις στην Αθήνα θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.syntexniageliou.gr.

 

 

Τον Ιούνιο του 2019 η «Συντεχνία του Γέλιου» ήταν καλεσμένη στο Βερολίνο με τις παραγωγές «Μορμόλης» και «Πιο δυνατός κι από τον Σούπερμαν» στην Ακαδημία των Τεχνών και στο θέατρο Podewil. Η μετάκληση της παράστασης γίνεται με την υποστήριξη του Ομοσπονδιακού Πολιτιστικού Ιδρύματος της Γερμανίας (Kulturstiftung des Bundes) και εκτός από το θεατρικό σύνολο θα παρευρεθούν ο ιδρυτής του GRIPS Φόλκερ Λούντβιχ και ο νυν καλλιτεχνικός διευθυντής του Φίλιπ Χαρπέν.

Ποιά είναι η θέση του παιδικού και νεανικού θεάτρου στην Ελλάδα; Υπάρχει παράδοση πέρα από τον Καραγκιόζη, που αρχικά έτσι κι αλλιώς δεν απευθυνόταν στα παιδιά;

Το θέατρο στην Ελλάδα ουσιαστικά δεν επιδοτείται από τα χρόνια της κρίσης. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια διατέθηκαν και πάλι ποσά σε θέατρα και ελεύθερες ομάδες. Το αστείο είναι ότι το παιδικό και νεανικό θέατρο δεν επιδοτείται, με τη σιωπηρή συγκατάθεση της θεατρικής κοινότητας στην Αθήνα, επειδή το είδος αυτό θεωρείται μάλλον εμπορικό. Είναι όμως πολύ δύσκολο να κάνεις καλό παιδικό και νεανικό θέατρο στην Ελλάδα.

Νομίζω ότι και σε διεθνές επίπεδο το θέατρο για νέους ανθρώπους παραμελήθηκε. Όταν ξεκίνησε το θέατρο GRIPS, υπήρχαν για παιδιά στη Γερμανία μόνο χριστουγεννιάτικες ιστορίες και θέατρο παραμυθιών. Όταν ιδρύθηκε η «Συντεχνία του Γέλιου» κυριαρχούσε στο παιδικό θέατρο της Ελλάδας μια κιτσάτη και ξεπερασμένη αισθητική. Το Θέατρο Σκιών με την λαϊκή του ανατρεπτικότητα θα μπορούσε λοιπόν να θεωρηθεί προοδευτικό – αν και κρατάει από άλλη εποχή. Θα έλεγα μάλιστα ότι εμείς και το GRIPS θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά από τον Καραγκιόζη.

Ο Φόλκερ Λούντβιχ έφερε στην κυριολεξία επανάσταση στο γερμανόφωνο παιδικό και νεανικό θέατρο. Εσύ συνεργάστηκες νωρίς μαζί του. Πώς προέκυψε η επαφή αυτή;

Επισκέφθηκα τον Φόλκερ Λούντβιχ για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2011 στο θέατρο GRIPS. Ήξερα τα κομμάτια του GRIPS από την παιδική μου ηλικία. Το αγαπημένο μου κομμάτι ήταν το «Μια γιορτή στου Παπαδάκη», είχα δει την παράσταση στα 9 μου και ήξερα τα λόγια απέξω. Τα τραγούδια, οι εναλλασσόμενοι διάλογοι στα γερμανικά και στα ελληνικά, αλλά ακόμα περισσότερο η κουλτούρα του θράσους των παιδιών στη σκηνή με είχαν «σημαδέψει» αμετάκλητα.

Πήγα λοιπόν στον Φόλκερ και το GRIPS σε μια εποχή όπου υπήρχε μεγάλη αναστάτωση στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα. Δύο χρόνια πριν μας είχαν ανακοινώσει τη μεγάλη οικονομική κρίση και είχαμε μπροστά μας έναν δύσκολο χειμώνα. Συλλογικό άγχος και κατάθλιψη, επιθετικότητα και δυσπιστία εναλλάσσονταν στην αθηναïκή καθημερινότητα. Την άνοιξη του 2011 αναζωπυρώθηκαν οι αυθόρμητες κινήσεις διαμαρτυρίας, με αποκορύφωμα την για μήνες κατάληψη του Συντάγματος από το κίνημα της πλατείας. Αυτή τη ρουτίνα των δακρυγόνων και των γκλομπ που έπεφταν σύννεφο έθεσε μεταξύ των καλλιτεχνών το ερώτημα: Ποιά είναι η δική μας τοποθέτηση; Και πώς την εκφράζουμε; Και ποιος είναι ο δικός μας ρόλος;

Ήξερα μόνο έναν τρόπο δράσης, που μου ήταν γνωστός από την παιδική μου ηλικία, και στον οποίο δεν μπορούσα να αντιτάξω κάτι από τριάντα χρόνια εμπειρία ζωής: τον τρόπο του θεάτρου GRIPS, δηλαδή όλα όσα άφησαν τα πρώτα χρόνια την ιδεολογική τους σφραγίδα στο θέατρο αυτό και στο μανιφέστο του έργου του. Είναι ένα θέατρο που, κατά την άποψή μου, έχει μια προοπτική αλλαγής και ένα κοινωνικό όραμα, που παρουσιάζει ιστορίες που, από τη μια πλευρά, προκαλούν και διακωμωδούν τους ισχυρούς, και από την άλλη, ζωντανεύουν και χειραφετούν τη σκέψη των παιδιών.

Εκείνη την εποχή ήμουν πεπεισμένος ότι εκπροσωπώ ένα, τρόπο τινά, σαφές επαναστατικό μέτωπο στην Ελλάδα. Ήρθα με ενεργητικότητα και πυρετώδη ενθουσιασμό στο Βερολίνο για να βρω πραγματικούς συνοδοιπόρους καθώς και πολιτική και καλλιτεχνική καθοδήγηση. Στο τέλος της παραμονής μου είχα πείσει τον Φόλκερ και όλο τον θίασο του GRIPS ότι επιστρέφω στην Ελλάδα για να ξεσηκώσω επανάσταση με αυτό το θεατρικό έργο. Η «γιορτή στου Παπαδάκη» έγινε εντέλει η «γιορτή στου Νουριάν». Από τότε δεν έχει σταματήσει μεταξύ μας το δούναι και λαβείν.

 

Μεταφέρονται δίχως άλλο τα κομμάτια του GRIPS στην Ελλάδα; Πώς τα προσαρμόζεις στην ελληνική πραγματικότητα; Ποιες νέες συνεργασίες προκύπτουν από αυτό;

Ξεκινήσαμε με το έργο «Μια γιορτή στου Νουριάν» τον Οκτώβριο του 2011 στο Θέατρο Πορεία της Αθήνας και είχαμε τεράστια επιτυχία. Το κοινό ενθουσιάστηκε. Δεν είχα φανταστεί ότι τα έργα του Φόλκερ Λούντβιχ ήταν τόσο «ελληνικά» που θα πήγαιναν γάντι στο ελληνικό ταμπεραμέντο. Άλλο τόσο χάρηκα που η διεθνής κατανόηση και η πολιτιστική φιλία του «Νουριάν» αντανακλούσε πολύ επίκαιρες επιταγές της ελληνικής κοινωνίας. Τα επόμενα κομμάτια του Φόλκερ, που μας έχει επισκεφτεί πάνω από έξι φορές, αποδείχθηκαν γενικά πολύ «ελληνικά», και μάλιστα παγκόσμια, διεθνή, αν όχι διεθνιστικά, των οποίων οι συγκρούσεις, οι κοινωνικές αντιφάσεις και η παρουσίαση της φιλίας, της αλληλεγγύης, της περιπέτειας και της αγάπης βρίσκουν μια αρχέγονη ανταπόκριση σε όλο τον κόσμο.

Μεταξύ της «Συντεχνίας του Γέλιου» και του GRIPS αναπτύσσεται τα τελευταία δύο χρόνια μια σταθερά αυξανόμενη συνεργασία με πολλά υποσχόμενες μελλοντικές προοπτικές. Πιστεύω ότι η διαλεκτική γερμανική κουλτούρα της πρόκλησης και η παλμώδης ελληνική κουλτούρα της ελευθερίας αλληλοσυμπληρώνονται.

Συνέντευξη: Μιχαέλα Πρίντσιγκερ/Βασίλης Κουκαλάνι. Μετάφραση: A. Τσίγκας. Φωτογραφίες: David Balzer.

 

https://diablog.eu/el/allgemein-el/syntechnia-tou-geliou-grips-theatro-vassilis-kukalani/

https://diablog.eu/allgemein/manufaktur-des-lachens-grips-theater-vassilis-kukalani/